Somali Hustle

Waa maxay fursadaha maalgashi ee ugu wanaagsan ee ganacsiga yar yar ee Soomaaliya? Ma doonaysaa in aad ganacsi ka furato Soomaaliya oo raasamaalkeedu yar yahay?  Ma tahay Soomaali raadinaysa ganacsi yar oo aad ku bilaabi karto lacag yar ama lacag la'aan. Ma tahay ganacsade raadinaya ganacsi yar si uu u maalgeliyo? Waxa laga inaad  hayso lacag yar laakiin ma haysatid fikrad ganacsi. Soomaaliya waxaa ka jira fursado badan oo ganacsi oo yaryar. Soomaaliya waa dhul ay ka jiraan fursado aad u wanaagsan,  kuwa baahi loo qabo  in la maalgaliyo. inkastoo wadamada dhaqaalahooda uu si xowli ah u korayo, hadana fursadaha shaqo ayaa wali ka xadidan dadka u dhashay, taasoo ku cadaadidsay bulshada Soomaaliyeed inay abuurto fursado shaqo oo iyaga u gaar ah.  Akhbaarta wanaagsan ayaa ah in ganacsi faa'iido leh laga bilaabo Soomaaliya ma aha hawl adag haddii aad si fiican u qalabaysan tahay agabka aasaasiga ah iyo aqoonta.  Si loo dejiyo dhaqdhaqaaq ganacsi, ganac...

Dawladnimadu ma ahan in la noqdo Madaxweyne ama Wasiir, ama xumin Baarlamaan.  Dawladnimadii waxaa ku dhacay Sicir barar, qofka Soomaaliga ahi ma doonayo inuu shaqeeyo asaga oo aan Madax ahayn. Hadaba Su´aashu waxay tahay kuligeen ma noqon karnaa Madax? Haddaanse noqono yaan xukumeynaa? Waxaa kaloo Maantay Soomaalida joogta ugaga yaabay haddii aan dhanka Ciidamada eegno waxay doonayaan inay dhammaantood ay noqdaan Saraakiil, waa Su'aale yaa Dagaalka aadaya oo dablayaal noqonaya? Ciidanku waa Saraakiil, saraakiil xigeenno, xarigleey, alifleey iyo dableey. Hadaba markii arimaha noocaas dhacaan ahi sidee loo wajihi karaa? Maxaase la gudboon Dowladda? Maxaase shacabka Soomaaliyeed la gudboon. Waxaa la gudboon inay is difaacdo oo ay guddi Jawaab waafi ah ka bixiya dhammaan eedaha lagu soo oogay ay diyaariso Jawaab deg deg ahna ka bixiso. Taas macnaheedu ma ahan in Afhayeen ama Wasiir uu hadlo oo kaliya, ee waa in la diyaariyo qorshe dhammeystiran oo ka tarjumaya waxa jira oo dhabta ah i...

Waxa aan kamid nahay bulshooyin badan oo halis ugu jira dabar-go' dhaqan, liinbax diin iyo ka tagis sooyaal quruxbadan oo xishood iyo edeb asal u ahaa, sida umudaha kalaba waxa aan qarka u saaranahay in aan weyno wanaag badan oo aan lahayn.  Tiktok waxa uu kamid yahay halista bulshadeena ku waajahan ee ay khatarta ugu jiraan, Tiktok adduunka oo dhan maanta dadka sida joogtada ah u isticmaala waxay ka badanyihiin 800 oo milyan, dadka dagsaday oo taleefoonadooda ku shubtayna waxay ka badanyihiin 1.5 billion oo qof. Waxa uuna Tiktok noqday application-ga aan game-ka ahayn ee loogu dagsiga badanyahay app store-ka iyo google play-ga.  41% dadka isticmaalaa Tiktok waxay da'doodu u dhaxaysaa 16-24 jir, waxayna u badan yihiin dhalinyaro caadifadooda iyo shahawaadkoodii ay ka qaalib noqotay. Tiktok maanta wuxuu noqday mid kamida aplication-da ugu baaxada wayn ee baraha bulshadu ku xiriirto, muuqaaladiisu waxay soconayaan ilbiriqsiyo, wuxuu awood kuu siinyaa inaad ku qabatid muqaalkaaga...

Marka kowaad waxaan bulsho waynta  waxyeeladu kasoo gaadhay dabka suuqa waaheen leenahay alle  Bedel khayr qaba oon raagin haydigu bedelo. Markaad waxyaabo badan eegto dhowr su'aalod iswaydiinaysaa. Ganacsatadu bangi ay aaminto ma jiro miyaa? Ma doorki doowladaa la tabayaa? Ma wacyiga bulshada ayaa hooseeya? Ma doorki wacyigelineed ee baananka iyo faaidooyinkooda ayaa maqan? Lacagta kaashka iyo dollar ah ee ku gubatey suuqa waheen ee Hargeysa tasoo la  xaqiijiyey,  taasi waxay ku tusinaysaa in weli bulshadeenu ku jirto  wakhtigi lacagta guntida lagu haysan jiray ama qasnado lagu kayadsan jira Umada  soomaaliyeed badankeedu waxay u baahantay inay fahanto wuxu yahay bangi, shaqadu qabto, faa-idada bangiyadu u leeyihiin? Marka ay fahman shacabka somaliyeed su aalahan iyo qaar kaloo ka ag dhaw ayay ku dhiiran karaan oo u hiloowi karaan isticmaalka bangiyada lakin inta aanay fahmin ama aanay ka jawaabi karayn su aalahas kor ku xusan inay isticmaalaan wa...

Aadamuhu waa makhluuq bulsho. Waxaan u baahanahay wehelka kuwa kale si aan ugu horumarno nolosha, iyo xoogga isku xirnaantayadu waxay saameyn weyn ku leedahay caafimaadka maskaxda iyo farxaddeena. Ku xidhidh bulsho ahaan dadka kale waxay yarayn kartaa walbahaarka, walbahaarka, iyo niyad-jabka, kor u qaad qiimaha naftada, waxay siinaysaa raaxo iyo farxad, waxay ka hortagtaa kalinimada, iyo xitaa waxay ku dari kartaa noloshaada sanado. Dhanka kale, la'aanta xiriir bulsheed oo xooggan waxay u keeni kartaa khatar halis ah caafimaadka maskaxdaada iyo dareenkaaga. Adduunyada maanta, qaar badan oo naga mid ah waxay ku tiirsan yihiin aaladaha warbaahinta bulshada sida Facebook, Twitter, Snapchat, YouTube, iyo Instagram si aan isu helno oo isugu xirno midba midka kale. Iyadoo mid walba uu leeyahay faa'iidooyinkeeda, waxaa muhiim ah in la xasuusto in warbaahinta bulshadu aysan weligeed noqon karin beddelka xiriirka dhabta ah ee aadanaha. Waxay u baahan tahay in qof ahaan ...

Kala duwanaanta dhaqanka iyo hab nololeedka bulsheed waa muhiim sababtoo ah waddankeena, goobaha shaqada, iyo dugsiyadeena ayaa sii kordheysa waxay ka kooban yihiin dhaqamo, isir, iyo qowmiyado kala duwan. Waan wax ka baran karnaa midba midka kale, laakiin marka hore, waa inaan yeelannaa heer isfaham oo midba midka kale ku saabsan.  Barashada dhaqamada kale waxay naga caawisaa inaan fahanno aragtiyaha kala duwan ee aduunka aan ku nool nahay. Waxay ka caawisaa inay meesha ka saarto fikradaha xun xun iyo eexda shakhsi ahaaneed ee ku saabsan kooxaha kala duwan.  Intaa waxaa dheer, kala duwanaanta dhaqanku waxay naga caawisaa inaan aqoonsanno oo ixtiraamno "hababka ahaanshaha" ee aan daruuriga ahayn keenna. Si marka aan kuwa kale ula falgalno oo aan u dhisi karno buundooyin lagu kalsoonaan karo, ixtiraamo, iyo isfahamka dhaqamada oo dhan. Intaa waxaa dheer, kala duwanaanshahan ayaa ka dhigaya waddankeena meel aad u xiiso badan oo lagu noolaado. Iyadoo dadka ka soo jeeda dhaqamad...

Mushaharka oo kaliya in lagu tiirsanaado waa khatar, waxaan idiin sheegayaa sheeko ku saabsan mid ka mid ah dadka dariska aan nahay oo macalin ahaa, waxaana ogahay in qaar badan oo idinka mid ah aad la xiriiri karto arrintan. sababtoo ah waa sheeko dhab ah  oo laga yaabo inay ku dhacday qof aad saxiib ama qaraabo tihiin . Deriskaygu wuxuu ahaa maamulaha mid ka mid ah dugsiyada ugu  deegaankayga-  wuxuu mushahar ahaan u helaa  afar boqol oo kun ($800) bishii, wax walba waxay ula muuqdaan si fiican qoyskiisa, caruurtiisu waxay cunaan oo si fiican u labistaan. Laakiin wax ayaa dhacay sanadka 2020, dillaaca COVID-19 kaas oo qofkasta ku soo rogaya inuu gurigiisa joogo, xitaa sharciga looma leexin karo shaqaalaha ugu waaweyn. Covid-19 waxa uu ahaa cudur dilaa ah oo u fiday sida dabka oo kale, qof kastaa waa uu cabsaday, waxaana si lama filaan ah uu deriskeygii noqday shaqo la’aan, qof 3 jeer oo laba jibbaaran cuna maalintii 2 jeer ayaa hadda tuugsada kuna qasbanaatay....